Sayı Sistemleri ve Sayı Tabanı Nedir? | Çeşitleri Nelerdir?

Sayı Sistemleri ve Sayı Tabanı Nedir? | Çeşitleri Nelerdir?
Sayı Sistemleri ve Dönüştürme Yöntemleri
0

Sayı Sistemleri Nedir?

Sayı sistemleri günlük hayatımızda kullandığımız sayıları dijital anlamda herhangi bir programın esaslarına göre veya dijital elektronikte cihazların girilen veriyi algılayabileceği bir sayıya dönüştürmek için kullanılır. Sayı sistemlerinde kaç çeşit vardır? sorusunun cevabına bakalım. Dört çeşit sayı sistemi bulunmaktadır. Bunlar aşağıda listelenmiştir.

  • İkili (Binary) Sayı Sistemi ya da İki Tabanlı Sayı sistemi
  • Onlu (Decimal) Sayı Sistemi ya da On Tabanlı Sayı sistemi
  • Sekizli (Oktal) Sayı Sistemi ya da Sekiz Tabanlı Sayı sistemi
  • Onaltılı (Hexadecimal) Sayı Sistemi ya da Onaltı Tabanlı Sayı sistemi

İkili (Binary) Sayı Sistemi

Binary (İkili) sayı sistemi elektronik cihazların kontrolü ve yazılım gibi alanlarda kullanılan temel bir sayı sistemidir. Gottfried Leibniz tarafından bulunmuştur. Tabanı 2 olduğu için yalnızda 0 ve 1 rakamlarından oluşan sayı sistemidir.

İkili sayı sisteminin genel yapısına baktığımızda her bir rakam (0 veya 1) bit olarak adlandırılır ve 8 tane bit yan yana geldiğinde de 1 byte oluşur. 1 byte en fazla günlük hayatta kullandığımız onlu taban karşılığında 256 değerini alabilir.

İkili tabandaki bir sayının onlu tabana dönüştürülmesi ve onlu tabandaki bir sayının ikili tabana dönüştürülmesi aşağıdaki görsellerdeki gibidir.

Onlu Tabandaki Sayının İkili Sayıya Dönüşümü
Onlu Tabandaki Sayının İkili Sayıya Dönüşümü
İkili tabandaki sayının onlu tabandaki sayıya dönüşmesi
İkili tabandaki sayının onlu tabandaki sayıya dönüşmesi

Onlu (Decimal) Sayı Sistemi

Onlu sayı sistemi günlük hayatta kullandığımız 10 değerine ulaşan her basamağında bir solundaki basamağa 1 tam değer verdiği sayı sistemidir.

Sekizli (Oktal) Sayı Sistemi

Sekizli sayı sisteminde sayının tabanı sekiz olup yalnızca 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 rakamları kullanılmaktadır. Elektronik sistemlerde ve yazılımlarda büyük çoğunlukla ikili sayı sistemi kullanılsa da bazı durumlarda cihaza fazla yüklenmemek adına ikili sayı sisteminin 3 bitinden oluşan sekizli sayı sistemi kullanılır. Böylelikle büyük ikili sayılar daha küçük boyutlara çevrilmiş olurlar.

Sekizli sayıları onlu tabana çevirmek için aşağıdaki yöntem kullanılabilir.

Sekizli Sayının Onlu Sayıya Dönüşümü
Sekizli Sayının Onlu Sayıya Dönüşümü

Onaltılı (Hexadecimal) Sayı Sistemi

Onaltı tabanlı sayı sisteminin sekizli sayı sisteminden tek farkı her bir basamağın altığı değer 0 ve 16 aralığındadır. Yani bu tabandaki bir sayı yalnız 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 değerlerini alabilir. Baktığımızda 10 ve üzeri olan değerlerin nasıl tek basamak olabileceği sorusu geliyor akıllara. İki rakam tek basamak olamayacağı içinde bu sayı sisteminde 10 yerine A, 11 yerine B, 12 yerine C, 13 yerine D, 14 yerine E, 15 yerine F  harfi kullanılmaktadır.

Onaltılı (Hexadecimal) Sayı sistemi
Onaltılı (Hexadecimal) Sayı sistemi

Onaltılı bir sayıyı onlu tabandaki sayıya dönüştürmek için aşağıdaki yöntem kullanılabilir.

Onaltılı sayının onlu sayıya dönüşümü
Onaltılı sayının onlu sayıya dönüşümü

Paylaş
İlginizi Çekebilir
Norton Teoremi Nedir