Otizm, genellikle ilk üç yaşta başlayan ve kişinin etrafıyla sözel ve sözel olmayan şekilde uygun ilişki kuramaması olarak tanımlanan bir gelişimsel bozukluktur. Günümüzde, basit testler kullanılarak erken teşhis edilebilir ve erken teşhis ile uygun rehabilitasyon programları, bu durumla yaşayan bireylerin yaşama daha iyi adapte olmasına yardımcı olur.

Otizmin kesin nedeni hala bilinmemektedir, ancak genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Bu bozukluk erkeklerde kızlara göre daha sık görülür ve otizmli bireylerin %70’inde zeka geriliği vardır. Ayrıca, %10’unda üstün zeka görülebilir. Otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve epilepsi gibi diğer durumlarla birlikte görülebilir.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Bir çocuğa otizm tanısı koymak için aşağıdaki belirtilerden en az 6 tanesinin bulunması gerekir:

1. Sosyal etkileşimde yetersizlik:

   • Göz teması kuramama
   • Yaşıtlarıyla ilgilenmeme ve oyun oynamama
   • Normal mimik ve duygusal ifadeleri gösterememe
   • İletişimi başlatma ve sürdürmede zorluk yaşama

2. İletişim bozukluğu:

   • Konuşamama
   • Aynı kelimenin sürekli tekrarı (ekolali)
   • Konuşan çocuklarla iletişim kurmaya çalışmama

3. Hayali veya sembolik oyunlar oynamama:

   • Hayali oyunlar kurmama
   • Tekrarlayan basit aktiviteler
   • Sürekli aynı rutin hareketleri tekrar etme
   • Bir nesnenin bir parçasına aşırı takıntılı olma
   • Duygusal olarak uyarılamama veya aşırı tepki verme

Ayrıca, otizmli çocuklar aşağıdaki belirtileri gösterebilirler:

• Göz teması eksik veya sınırlı olabilir.
• Adlarıyla seslenildiğinde tepki vermezler.
• Aşırı hareketli veya aşırı hareketsiz olabilirler.
• Çevreleriyle ilgilenmezler.
• Sarılma ve öpme gibi fiziksel teması istemezler.
• Konuşmada gecikme gözlemlenebilir.
• İnsanlarla iletişim kurmak yerine cansız varlıklara ilgi gösterebilirler.
• Topluluk içinde diyalog kurmazlar, oyunlara katılmazlar ve kendilerini izole ederler.
• Konuşsalar bile aynı kelimeyi sürekli tekrar edebilirler.
• Konuşmayı iletişim aracı olarak kullanmazlar ve uygun olmayan cümleler kullanabilirler.
• Konuşma şekilleri ve ses tonları tekdüzedir.
• İlgisiz bir şekilde her şeye gülebilir ve kıkırdayabilirler.
• Bir cismin bir parçasına takıntı geliştirebilirler (örneğin, sürekli olarak bir arabın tekerleğiyle oynamak).
• Bazı nesnelere aşırı bağlanabilirler.
• Düzen takıntıları vardır ve rutinleri bozulduğunda hırçınlaşabilirler.
• Tekrarlayıcı hareketler yapabilirler (örneğin, el çırpma, zıplama, kendi etraflarında dönme, sürekli öne arkaya sallanma, kanat çırpma gibi).
• Normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar, örneğin arabaları sıralar ve tekerleklerini sürekli çevirirler.
• Sürekli aynı oyunları oynarlar.
• Bazıları çok inatçı ve hırçın olabilir.
• Sosyal bir ortama girdiklerinde aşırı korkup tepki verebilirler.
• Sıkça yemek yeme bozukluğu gösterebilirler.
• Kendilerine ve çevresindeki nesnelere zarar verebilirler.
• Tehlikeye karşı duyarsızdırlar.
• Acıya karşı duyarsızdırlar.
• Espiri veya ima anlamakta zorluk yaşarlar.
• Normal öğrenme yöntemlerine tepkisizdirler.

Bu belirtiler otizm spektrum bozukluğunun çeşitli yönlerini yansıtan bir liste sunmaktadır. Her çocuk farklı olabilir ve belirtiler şiddetleri açısından farklılık gösterebilir. Erken tanı ve uygun destek önemlidir.

Otizm Tedavisi Nasıl Olur?

Otizm tedavisi, erken teşhis ve uygun müdahale ile önemli bir rol oynar. Tedavinin temel amacı otizmli bireyin sosyal ve bireysel yeteneklerini geliştirmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. İşte otizm tedavisinin ana hatları:

1. Davranışsal Eğitim ve Terapiler:

   • Konuşma terapisi: Otizmli bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.
   • Motor beceri terapileri: Fiziksel becerileri ve koordinasyonu artırır.
   • Sosyal beceri terapileri: Otizmli bireylere sosyal etkileşim ve ilişki kurma becerileri kazandırmayı hedefler.
   • Uyum davranışı terapisi: İstenmeyen davranışları azaltmaya ve olumlu davranışları artırmaya yöneliktir.
   • Oyun terapisi: Oyun yoluyla iletişimi ve sosyal becerileri geliştirmeyi amaçlar.

2. İlaçlar:

   • Otizme eşlik eden diğer durumlar, örneğin depresyon, dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu veya obsesif-kompulsif bozukluk gibi durumlar için ilaç tedavisi düşünülebilir. İlaç kullanımı, bir uzmanın gözetiminde yapılmalıdır.

3. Ebeveyn Eğitimi:

   • Otizmli çocukların aileleri için eğitim ve destek programları bulunmaktadır. Bu programlar, ailelere otizmle nasıl başa çıkacakları ve çocuklarının gelişimini destekleyecek yöntemleri öğretir.

4. Destek Grupları ve Sivil Toplum Kuruluşları:

   • Otizmli bireylerin ailelerine destek sunan ve bilgi paylaşımını teşvik eden destek grupları ve sivil toplum kuruluşları vardır. Bu kuruluşlar, ailelere rehberlik eder ve kaynak sağlar.

Yetişkinlikte Otizm

• Erken tanı ve uygun tedavi ile bazı yetişkin otizmliler bağımsız bir şekilde yaşayabilirler ve çalışabilirler.
• Zeka geriliği olan bireyler ve konuşamayanlar sürekli yardıma ihtiyaç duyabilirler.
• Üstün zekalı otizmli bireyler, özellikle sanatsal veya müziksel yeteneklerde başarılı olabilirler, ancak sosyal becerileri sınırlı olabilir.

Sonuç olarak, otizm tedavisi çok yönlü bir yaklaşım gerektirir ve her birey farklıdır. Erken teşhis ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı, otizmli bireylerin potansiyelini en üst düzeye çıkarmada önemlidir. Eğer bir çocuğunuzda otizm belirtileri gözlemliyorsanız, bir çocuk psikiyatristi veya uzmanı ile iletişime geçmek önemlidir, çünkü erken tanı ve tedavi büyük önem taşır.